در این آموزش زبان آلمانی، هدفمون اینه که روی جمله سازی آلمانی در سطح ابتدایی A1 تمرکز کنیم و فقط از یه فعل توی هر جمله استفاده کنیم. من براتون چند مثال ساده و کاربردی آماده کردم و یه سری توضیحات هم اضافه کردم تا همه‌چیز روشن‌تر بشه. پس با من همراه باشید تا با هم اصول اولیه ساخت جمله رو یاد بگیریم و قدم‌به‌قدم جلو بریم.
توی زبان آلمانی، مهم‌ترین چیزی که باید بدونید اینه که فعل همیشه یه جایگاه مشخص داره و این جایگاه به نوع جمله‌ای که می‌خواهیم بسازیم بستگی داره. توی جمله‌های اصلی که حالت سوالی ندارن، فعل همیشه توی جایگاه دوم قرار می‌گیره. این فعل بر اساس فاعل صرف میشه و هیچ‌وقت از این جایگاه تکون نمی‌خوره. حالا توی جایگاه اول، می‌تونیم فاعل رو بذاریم یا هر بخش دیگه‌ای از جمله مثل زمان یا مکان رو انتخاب کنیم. بیاید با یه مثال شروع کنیم و بعد شکل‌های مختلفش رو با هم ببینیم:
Ich treffe heute meine Mutter in der Stadt.
(من امروز مادرم رو توی شهر ملاقات می‌کنم.)
همون‌طور که گفتم، توی جمله‌های اصلی، فعل همیشه باید توی جایگاه دوم باشه و هیچ جای دیگه‌ای نمی‌تونه بره. توی این مثال، ما فاعل یعنی “Ich” رو توی جایگاه اول گذاشتیم. این جمله کاملاً بر اساس مدل TEKAMOLO (زمان، روش، مکان، مفعول) ساخته شده که یه الگوی عالی برای مرتب کردن جمله‌های آلمانیه. اما لازم نیست همیشه فاعل اول باشه؛ مثلاً می‌تونیم زمان رو بیاریم اول:
Heute treffe ich meine Mutter in der Stadt.
(امروز من مادرم رو توی شهر ملاقات می‌کنم.)
اگه فاعل توی جایگاه اول نباشه، حتماً باید بره توی جایگاه سوم، یعنی درست بعد از فعل. پس اینجا با آوردن زمان به اول جمله، فاعل بعد از فعل قرار می‌گیره.
حالا بیاید ببینیم چطور می‌تونیم بخش‌های دیگه رو هم جابه‌جا کنیم و جمله سازی آلمانی رو متنوع‌تر کنیم:
Meine Mutter treffe ich heute in der Stadt.
(مادرم رو من امروز توی شهر ملاقات می‌کنم.)
اینجا مفعول مستقیم (Accusative Object) یعنی “مادرم رو” رو آوردیم اول.
In der Stadt treffe ich heute meine Mutter.
(توی شهر من امروز مادرم رو ملاقات می‌کنم.)
اینجا هم مکان رو گذاشتیم توی جایگاه اول.
پس توی جمله سازی آلمانی، می‌تونیم جای هر بخش از جمله رو تغییر بدیم و اون رو به اول بیاریم، اما یه چیز هیچ‌وقت عوض نمیشه: فعل همیشه توی جایگاه دوم ثابته. اگه چیزی غیر از فاعل اول جمله باشه، فاعل میره توی جایگاه سوم.
من بهتون توصیه می‌کنم اگه فاعل توی جایگاه اول نیست و به جایگاه سوم میره، بقیه جمله رو بر اساس مدل TEKAMOLO مرتب کنید. این کار باعث میشه جمله‌تون منظم بمونه و خیلی شلوغ یا گیج‌کننده نشه. به‌خصوص توی شروع یادگیری، این روش بهتون کمک می‌کنه تا کم‌کم با ساختار زبان آلمانی آشنا بشید و حس خوبی بهش پیدا کنید.
تا اینجای کار فهمیدیم که توی جمله سازی آلمانی ، فعل همیشه توی جایگاه دوم ثابته، توی جایگاه اول می‌تونیم هر بخشی از جمله رو بیاریم، و اگه فاعل اول نباشه، باید بره توی جایگاه سوم. یه نکته جالب دیگه هم هست: وقتی یه بخش غیر از فاعل رو اول می‌آریم، در واقع داریم روی اون بخش تأکید می‌کنیم. مثلاً:
حتی می‌تونیم قید رو هم اول بیاریم، ولی توی این مثال قید نداشتیم.
یه نکته دیگه که باید بدونید اینه که توی صحبت‌های روزمره، معمولاً تأکید یا روی زمانه یا روی فاعل. یعنی بیشتر وقت‌ها یا زمان اول میاد یا فاعل. آوردن قید یا مکان به اول جمله از نظر گرامری کاملاً درسته، ولی توی محاوره ممکنه برای یه آلمانی کمی غیرعادی به نظر بیاد و بیشتر توی متن‌های نوشتاری استفاده میشه.
بیاید یه مثال دیگه رو با هم کار کنیم:
Ich koche gleich schnell eine Suppe in der Küche.
(من الان سریع یه سوپ رو توی آشپزخونه می‌پزم.)
این جمله رو می‌تونیم تغییر بدیم، چون فعل توی جایگاه دوم ثابته، ولی بقیه بخش‌ها رو می‌تونیم جابه‌جا کنیم:
Gleich koche ich schnell eine Suppe in der Küche.
(الان من سریع یه سوپ رو توی آشپزخونه می‌پزم.)
اینجا زمان رو آوردیم اول.
پیشنهادم اینه که اگه فاعل توی جایگاه اول نیست و به سوم میره، بقیه جمله رو با مدل TEKAMOLO بچینید تا نظمش حفظ بشه.
حالا قید رو امتحان کنیم:
Schnell koche ich heute eine Suppe in der Küche.
(سریع من امروز یه سوپ رو توی آشپزخونه می‌پزم.)
از نظر گرامری درسته، ولی توی محاوره هیچ آلمانی این‌جوری نمی‌گه، چون براشون عجیب به نظر میاد.
مفعول رو بیاریم اول:
Eine Suppe koche ich heute schnell in der Küche.
(یه سوپ رو من امروز سریع توی آشپزخونه می‌پزم.)
مکان رو بیاریم اول:
In der Küche koche ich heute schnell eine Suppe.
(توی آشپزخونه من امروز سریع یه سوپ رو می‌پزم.)
معنی همه این جمله‌ها یکیه، فقط چیزی که اول میاد، نشون‌دهنده تأکید ماست. باز هم می‌گم، توی مکالمات روزمره، تأکید معمولاً روی فاعل یا زمانه.
از نظر گرامری، همه مدل‌هایی که گفتم و مثال زدم قابل استفاده‌ان، ولی توی صحبت‌های روزمره خیلی کم پیش میاد که غیر از فاعل یا زمان رو اول بیارن.
تا اینجا جمله‌های اصلی غیرسوالی رو دیدیم. حالا بریم سراغ جمله سازی آلمانی برای سوال‌هایی که با بله یا خیر جواب می‌گیرن. توی این نوع جمله‌ها هم فعل جایگاه ثابتی داره، ولی این بار میره جایگاه اول. مثلاً:
Kochst du heute eine Suppe?
(امروز یه سوپ می‌پزی؟)
فعل “koche” برای “تو” صرف شده و شده “kochst”. بعدش فاعل میاد و بقیه جمله دنبالش.
Kochst du heute eine Suppe in der Küche?
(امروز توی آشپزخونه یه سوپ می‌پزی؟)
Kochst du schnell eine Suppe in der Küche?
(سریع یه سوپ توی آشپزخونه می‌پزی؟)
پس توی این سوال‌ها، فعل صرف‌شده اول میاد، بعد فاعل، و بعد بقیه بخش‌ها. اینجا هم می‌تونید از مدل TEKAMOLO برای مرتب کردن بقیه جمله استفاده کنید.
یه مثال دیگه:
Triffst du heute deine Mutter?
(امروز مادرت رو ملاقات می‌کنی؟)
Triffst du heute deine Mutter in der Stadt?
(امروز مادرت رو توی شهر ملاقات می‌کنی؟)
حالا می‌رسیم به سوال‌هایی که یه کلمه سوالی توشون دارن، مثل:
توی این نوع جمله سازی آلمانی، کلمه سوالی همیشه توی جایگاه اول میاد، بعدش فعل توی جایگاه دوم، فاعل توی جایگاه سوم، و بقیه جمله دنبالشون. مثلاً:
Wann triffst du deine Mutter?
(کی مادرت رو ملاقات می‌کنی؟)
Wen triffst du heute?
(چه کسی رو امروز ملاقات می‌کنی؟)
Wo triffst du deine Mutter?
(کجا مادرت رو ملاقات می‌کنی؟)
پس کلمه سوالی همیشه اوله، فعل دوم، فاعل سوم، و بقیه رو می‌تونید با TEKAMOLO مرتب کنید. پیشنهادم اینه که توی شروع یادگیری از این مدل استفاده کنید تا کم‌کم به زبان آلمانی عادت کنید و باهاش راحت بشید.
توی آموزش‌های بعدی، حتماً مدل‌های پیچیده‌تر جمله سازی آلمانی رو توضیح می‌دم، مثل جمله‌هایی که دو یا سه فعل دارن، جمله‌های زمان گذشته، جمله‌های دستوری، یا جمله‌هایی که چند بخش به هم وصل شدن. همه این‌ها رو توی درس‌های بعدی با هم کار می‌کنیم.
