آموزش داتیو در زبان آلمانی: صفر تا صد
حتماً تا حالا اسم گرامرهای مهم زبان آلمانی، مثل آکوزاتیو و داتیو، به گوشتون خورده. احتمالاً براتون سؤال شده که آیا واقعاً یادگیری این گرامرها سخت هست یا نه. باید بگم که نگران نباشید! ما قبلاً در یک مقاله و ویدیوی آموزشی جداگانه، گرامر آکوزاتیو رو از صفر تا صد به طور کامل تدریس کردیم و توصیه میکنیم قبل از اینکه سراغ یادگیری گرامر داتیو (Dativ) برید، حتماً اون ویدیو رو تماشا کنید تا با پایه‌های لازم آشنا بشید.
حالا نوبت به گرامر داتیو رسیده! در این آموزش تصویری، بهترین تدریس گرامر داتیو رو که توسط آقای آشتیانی (مدیر آموزشی مؤسسه تندیس پارس) ضبط شده، ارائه دادیم. مطمئن باشید بعد از دیدن این آموزش، داتیو برای شما به راحت‌ترین بخش گرامر زبان آلمانی تبدیل خواهد شد. دیگه نگران پیچیدگی‌های داتیو نباشید، چون همه چیز رو به ساده‌ترین شکل ممکن توضیح دادیم.
ضمناً اگر به آموزش متنی علاقه‌مند هستید، می‌تونید این آموزش رو به صورت متنی هم مطالعه کنید. ما سعی کردیم همه‌چیز رو به شکلی آماده کنیم که برای هر سلیقه‌ای مناسب باشه، چه دوست داشته باشید ویدیو ببینید و چه متن رو بخونید. پس دیگه جای نگرانی نیست، فقط کافیه شروع کنید و قدم به قدم با ما پیش برید
در زبان آلمانی، به ویژه در کتاب‌ها، ممکن است با شکل مخفف Dat. مواجه شوید که مخفف Dativ است. حالا اگر با مبحث جنسیت یا همان آرتیکل‌ها (Artikel) در زبان آلمانی آشنا نیستید، پیشنهاد می‌کنم ویدیوهای آموزشی مربوط به آرتیکل‌ها را تماشا کنید تا درک بهتری از این موضوع پیدا کنید.
همان‌طور که در حالت آکوزاتیو (Akkusativ) تغییراتی در آرتیکل‌ها رخ می‌دهد، در حالت داتیو (Dativ) نیز شاهد تغییراتی در آرتیکل‌ها هستیم. این تغییرات به شرح زیر است:
آرتیکل‌های معین (bestimmter Artikel)
| Nominativ | Dativ | |
|---|---|---|
| der | dem | |
| die | der | |
| das | dem | |
| die | den | (با اضافه شدن n به انتهای اسم در حالت جمع) |
آرتیکل‌های نامعین (unbestimmter Artikel)
| Nominativ | Dativ |
|---|---|
| ein | einem |
| eine | einer |
| ein | einem |
منفی‌کننده‌های اسم (Verneinungen)
| Nominativ | Dativ | |
|---|---|---|
| kein | keinem | |
| keine | keiner | |
| kein | keinem | |
| keine | keinen | (با اضافه شدن n به انتهای اسم در حالت جمع) |
ضمایر شخصی (Personalpronomen)
| Nominativ | Dativ |
|---|---|
| ich | mir |
| du | dir |
| er | ihm |
| es | ihm |
| sie | ihr |
| wir | uns |
| ihr | euch |
| sie | ihnen |
| Sie | Ihnen |
ضمایر ملکی (Possessivpronomen)
| ضمایر فاعلی | ضمایر ملکی (مذکر/خنثی) | ضمایر ملکی (مونث) | ضمایر ملکی (جمع) |
|---|---|---|---|
| ich | meinem | meiner | meinen |
| du | deinem | deiner | deinen |
| er | seinem | seiner | seinen |
| es | seinem | seiner | seinen |
| sie | ihrem | ihrer | ihren |
| wir | unserem | unserer | unseren |
| ihr | eurem | eurer | euren |
| Sie | ihrem | ihrer | ihren |
| sie | ihrem | ihrer | ihren |
داتیو (Dativ) در زبان آلمانی و دسته‌بندی آن
موسسه‌ی تندیس پارس برای یادگیری ساده‌تر و کامل‌تر، داتیو (Dativ) را در سه حالت دسته‌بندی می‌کند:
Verben mit Dativ (افعال داتیو ساز)
Präpositionen immer Dativ (حروف اضافه‌ی صد درصد داتیو)
Wechselpräpositionen (حروف اضافه‌ی دو حالته)
حالا به صورت جداگانه هر مورد را با مثال توضیح می‌دهیم:
1. Verben mit Dativ (افعال داتیو ساز)
همان‌طور که در حالت آکوزاتیو (Akkusativ) افعالی داریم که آکوزاتیو ساز هستند، در داتیو نیز افعالی وجود دارند که داتیو ساز می‌باشند. شاید نتوان تعریف دقیقی از این افعال ارائه داد، اما معمولاً اگر در ترجمه‌ی فارسی یک فعل، بلافاصله بعد از آن واژه‌هایی مانند به، از یا برای بیاید، آن فعل به احتمال زیاد داتیو است. البته برای اطمینان، حتماً باید در دیکشنری‌های معتبر چک کنید که آیا آن فعل داتیو هست یا نه.
مثال:
وقتی فعل کمک کردن را به کار می‌برید، بلافاصله واژه‌ی به به ذهن می‌رسد. پس فعل کمک کردن (helfen) احتمالاً داتیو است.
در جمله‌نویسی چگونه عمل کنیم؟
نکته‌ی اصلی این است که چگونه تغییرات داتیو را اعمال کنیم. بسیار ساده است! بعد از تشخیص داتیو بودن یک فعل، فقط کافی است تغییرات داتیو را لحاظ کنید و از هیچ حرف اضافه‌ای استفاده نکنید.
به مثال‌های زیر دقت کنید:
| فارسی | آلمانی |
|---|---|
| من کمک می‌کنم به تو | Ich helfe dir. |
| من کمک می‌کنم به پدرم | Ich helfe meinem Vater. |
| من کمک می‌کنم به بچه‌ها | Ich helfe den Kindern. |
| من تشکر می‌کنم از شما | Ich danke Ihnen. |
| چطور می‌گذرد به شما؟ (حالتون چطوره؟) | Wie geht es Ihnen? |
| من تبریک می‌گویم به شما | Ich gratuliere Ihnen. |
| من می‌گویم به معلمم (آقا) | Ich sage meinem Lehrer. |
2. Präpositionen immer Dativ (حروف اضافه‌ی صد درصد داتیو)
برخی حروف اضافه در زبان آلمانی همیشه داتیو می‌سازند. این حروف اضافه عبارتند از:
aus (از، بیرون از)
bei (نزد، در محل)
mit (با)
nach (بعد از، به سمت)
seit (از، از زمانی)
von (از، از طرف)
zu (به، به سمت)
gegenüber (روبه‌روی)
مثال:
Ich gehe mit meinem Freund. (من با دوستم می‌روم.)
Das Buch ist von meiner Schwester. (این کتاب از خواهرم است.)
Wir sind bei unserem Lehrer. (ما نزد معلممان هستیم.)
3. Wechselpräpositionen (حروف اضافه‌ی دو حالته)
این حروف اضافه بسته به شرایط، می‌توانند هم داتیو و هم آکوزاتیو بسازند. این حروف عبارتند از:
an (روی، به)
auf (روی، به)
hinter (پشت)
in (در، به داخل)
neben (کنار)
über (روی، بالای)
unter (زیر)
vor (جلوی، قبل از)
zwischen (بین)
قانون کلی:
اگر حرکت به سمت چیزی باشد (پاسخ به سوال wohin?)، از آکوزاتیو استفاده می‌شود.
اگر موقعیت ثابت باشد (پاسخ به سوال wo?)، از داتیو استفاده می‌شود.
مثال:
Ich lege das Buch auf den Tisch. (من کتاب را روی میز می‌گذارم. – حرکت به سمت میز = آکوزاتیو)
Das Buch liegt auf dem Tisch. (کتاب روی میز است. – موقعیت ثابت = داتیو)
چگونه افعال داتیو را حفظ کنیم؟
همان‌طور که دیدید، اعمال تغییرات داتیو (Dativ) در جملات بسیار ساده است و می‌توان به راحتی ضمایر و آرتیکل‌های داتیو را در جمله‌ها به کار برد. اما شاید این سوال برای شما پیش بیاید که چگونه افعال داتیو را تشخیص دهیم و حفظ کنیم؟
نگران نباشید! اولاً تعداد افعال داتیو ساز در زبان آلمانی بسیار کمتر از افعال آکوزاتیو ساز است. در واقع، شما در طول زندگی خود احتمالاً بیشتر از 50 فعل داتیو استفاده نخواهید کرد. دوماً، موسسه‌ی تندیس پارس برای راحتی شما، لیستی از مهم‌ترین افعال داتیو ساز را در انتهای این صفحه قرار داده است که می‌توانید از آن استفاده کنید.
2. Präpositionen immer Dativ (حروف اضافه‌ی صد درصد داتیو)
همان‌طور که از نام آن پیداست، این حروف اضافه‌ای هستند که همیشه داتیو می‌سازند. بنابراین، کافی است این حروف اضافه و معانی آن‌ها را به خاطر بسپارید و تغییرات ضمایر و آرتیکل‌های داتیو را بلد باشید. در زیر تمام حروف اضافه‌ی صد درصد داتیو به همراه مثال آورده شده است:
1. mit (با)
Ich fahre mit meinem Auto nach Berlin.
من با ماشینم به برلین می‌روم.Ich möchte mit Ihnen sprechen.
من می‌خواهم با شما صحبت کنم.
2. außer (به جز، به غیر از)
Alle kommen außer dir.
همه می‌آیند به جز تو.
3. zu (به سوی، به طرف، به مناسبت و …)
Ich möchte zu dir kommen.
من می‌خواهم به سوی تو (پیش تو) بیایم.Ich fahre zur Firma.
من به سمت شرکت می‌روم.
نکته: zu + der معمولاً در زبان آلمانی ادغام می‌شود: zur.
4. nach (بعد از، به [برای شهرها و کشورهای بدون آرتیکل])
Nach meiner Arbeit gehe ich ins Kino.
بعد از کارم به سینما می‌روم.Ich fliege nach Deutschland.
من به آلمان پرواز می‌کنم.“🌟 کاملترین آموزش آکوزاتیو را همین حالا ببینید و مهارتهای خود را حرفهای ارتقا دهید!”
5. seit (از [از یک زمانی تا حالا])
Seit einem Jahr lerne ich Deutsch.
از یک سال پیش تا حالا من آلمانی یاد می‌گیرم.Seit 2 Jahren arbeite ich in Wien.
از دو سال پیش تا حالا من در وین کار می‌کنم.
6. aus (از [مکانی و زمانی، از یک دوره‌ی زمانی])
Ich komme aus dem Iran.
من از ایران می‌آیم. (من اهل ایران هستم.)Ich kenne ihn aus meiner Schulzeit.
من او را از دوران مدرسه می‌شناسم.
7. von (از [آمدن از نزد شخصی یا فعالیتی])
Ich komme vom Arzt.
من از نزد پزشک می‌آیم.
نکته: von + dem معمولاً در زبان آلمانی ادغام می‌شود: vom.
8. ab (از [شروع یک زمانی])
Ab dem ersten August muss ich arbeiten.
از اول آگوست باید کار کنم.
9. bei (نزد، در حین)
Ich bin beim Arzt.
من نزد پزشک هستم.
نکته: bei + dem معمولاً در زبان آلمانی ادغام می‌شود: beim.Ich bin beim Deutschunterricht froh.
من در حین کلاس آلمانی خوشحال هستم.
10. gegenüber (روبه‌روی، مقابل)
Mein Auto ist gegenüber deinem Geschäft.
ماشینم روبه‌روی مغازه‌ی تو است.3. Wechselpräpositionen (حروف اضافه‌ی تبدیلی)
همان‌طور که قبلاً اشاره کردیم، این حروف اضافه‌ای هستند که بعد از آن‌ها هم می‌تواند داتیو (Dativ) و هم آکوزاتیو (Akkusativ) بیاید.
راه تشخیص:
اگر در جمله‌ای که این حروف اضافه را داریم، حرکت یا تغییر وضعیت وجود داشته باشد، باید بعد از آن آکوزاتیو استفاده شود.
اگر حرکت یا تغییر وضعیتی وجود نداشته باشد، باید بعد از این حروف داتیو استفاده شود.
مثال:
من کتاب را روی میز قرار می‌دهم.
✓ در این مثال، یک حرکت و تغییر وضعیت وجود دارد (کتاب از جایی به روی میز منتقل می‌شود). پس باید بعد از حرف اضافه آکوزاتیو استفاده شود:
Ich stelle das Buch auf den Tisch.کتاب روی میز قرار دارد.
✓ در این مثال، هیچ حرکت یا تغییر وضعیتی وجود ندارد (کتاب ثابت است). پس باید بعد از حرف اضافه داتیو استفاده شود:
Das Buch steht auf dem Tisch.
آموزش حروف اضافه‌ی تبدیلی (با مثال‌های داتیو)
در این بخش، حروف اضافه‌ی تبدیلی را به همراه مثال‌های داتیو بررسی میکنیم. (برای مشاهده‌ی مثال‌های آکوزاتیو می‌توانید به مقاله‌ها و ویدیوهای آموزشی مربوطه مراجعه کنید.)
1. in (در، به)
Ich bin im Kino.
من در سینما هستم.
نکته: in + dem معمولاً در زبان آلمانی ادغام می‌شود: im.
2. auf (روی [افقی])
Der Kuli ist auf dem Boden.
خودکار روی زمین است.
3. an (روی [عمودی]، کنار)
Die Uhr hängt an der Wand.
ساعت روی دیوار آویزان است.
4. vor (جلوی)
Mein Auto ist vor der Tür.
ماشینم جلوی در است.
5. neben (کنار)
Die Apotheke ist neben der Post.
داروخانه کنار پست است.
6. hinter (پشت)
Hinter dem Haus ist ein Garten.
پشت خانه یک باغ است.
7. unter (زیر)
Die Kulis sind unter dem Fenster.
خودکارها زیر پنجره هستند.
8. zwischen (ما بین)
Die Kulis sind zwischen den Büchern.
خودکارها بین کتاب‌ها هستند.
9. über (بالای)
Das Bild hängt über dem Schreibtisch.
تابلو بالای میز تحریر آویزان است.
و تمام!
شما اکنون هر آنچه که در مورد داتیو (Dativ) نیاز دارید را یاد گرفته‌اید. فقط کافی است با انجام تمرین‌های مختلف مانند جمله‌سازی، پر کردن جای خالی و شرکت در کلاس‌های آموزشی موسسه‌ی تندیس پارس، این مطالب را تقویت کنید.
لیست مهم‌ترین افعال داتیو ساز
در زیر فهرستی از مهم‌ترین افعال داتیو ساز آلمانی به همراه معانی آن‌ها آورده شده است. می‌توانید این لیست را در یک برگه یادداشت کنید و به مرور زمان آن‌ها را به خاطر بسپارید:
فعل آلمانی معنی فارسی helfen کمک کردن danken تشکر کردن gratulieren تبریک گفتن antworten پاسخ دادن gefallen خوش‌آمدن gehören متعلق بودن folgen دنبال کردن glauben باور کردن passieren اتفاق افتادن schmecken مزه دادن vertrauen اعتماد کردن verzeihen بخشیدن widersprechen مخالفت کردن zuhören گوش دادن zusehen تماشا کردن بعد از دیدن این آموزش، داتیو به راحت‌ترین و جذاب‌ترین بخش گرامر آلمانی برای شما تبدیل خواهد شد. اگر به آموزش متنی علاقه‌مند هستید، می‌توانید این آموزش را به صورت متنی نیز مطالعه کنید.